Succesvol starten met sustainability
De term ‘Permacultuur’ is bedacht door Bill Mollison en David Holmgren in 1978. Kort samengevat is permacultuur een combinatie van permanente landbouw en permanente cultuur. Wat hiermee bedoeld wordt, in tegenstelling tot de reguliere landbouw, is dat het land op zo’n manier wordt ingericht dat natuurlijke kringlopen (water, energie, grond- en voedingsstoffen) zoveel mogelijk worden gesloten. Het is een ecologische ontwerpmethode waardoor het land permanent kan worden gebruikt voor voedsel, onderdak en het welzijn van mensen en dieren zonder natuurlijke bronnen uit te putten.
Permaculture is a philosophy of working with, rather than against nature; of protracted and thoughtful observation rather than protracted and thoughtless labor; and of looking at plants and animals in all their functions, rather than treating any area as a single product system.
— Bill Mollison
Ethiek van permacultuur
Voordat we ons gaan verdiepen in de ontwerp-principes van permacultuur, moeten we eerst meer weten over de ethiek van permacultuur. Vanuit dit perspectief pas je de ontwerpprincipes namelijk toe.
1. Earth care: zorg dat alle levende systemen blijven bestaan en zich vermenigvuldigen. Denk aan een levende gezonde bodem (met veel micro-organismen), bossen en rivieren vol leven.
2. People care: zorg eerst voor jezelf, vervolgens voor je familie, buren en de bredere gemeenschap. Dit doe je door verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen situatie en te groeien in zelfredzaamheid.
3. Fair share: stel grenzen aan consumptie en reproductie, en herverdeel het overschot. Door onze eigen behoeften te beheersen kunnen we middelen opzijzetten om de bovenstaande principes te bevorderen.
De 12 ontwerp-principes
Deze twaalf ontwerp principes zijn universeel en breed toepasbaar. Je kunt deze ontwerp-principes toepassen voor het reorganiseren van persoonlijke, economische, sociale en politieke systemen (naast ons landbouwsysteem).
1. Observeer & reageer: “Beaty is in the eye of the beholder.”
Wanneer je een systeem wil verbeteren of creëren moet je eerst het huidige systeem of de huidige situatie begrijpen. Dit doe je door enkel te observeren en het liefst zonder iets of iemand in de weg te zitten. Pas daarna kan je bepalen hoe je te werk gaat.
2. Verzamel & bewaar energie: “Make hay while the sun shines.”
Probeer op het juiste moment energie op te slaan. Zo kan je als het regent het best water opslaan in een regenton om het vervolgens op droge dagen te kunnen gebruiken.
3. Zorg voor opbrengst: “You can’t work on an empty stomach.”
Het systeem dat je creëert moet meer outputs opleveren dan het aantal inputs. Goed werkende systemen leveren namelijke positieve feedback loops op die de oorsponkelijke input en het proces zelf versterken.
4. Pas zelfregulatie toe en aanvaard feedback:
“The sins of the fathers are visited on the children unto the seventh generation.”
Natuurlijke systemen kunnen zelfstandig blijven functioneren doordat het zichzelf corrigeert wanneer het negatieve feedback ontvangt. Het systeem probeert namelijk altijd in balans te zijn, zodat het geen extra input nodig heeft van buitenaf om te kunnen functioneren. Wanneer het systeem niet of te weinig reageert op negatieve feedback, dan zal het evenwicht verdwijnen en het systeem uit balans raken met negatieve gevolgen (denk aan klimaatverandering). De gevolgen van de negatieve feedback zijn pas zichtbaar voor volgende generaties, aangezien het systeem zich steeds probeert te herstellen.
5. Gebruik en waardeer hernieuwbare grondstoffen en diensten:
“Let nature take its course.”
Maak optimaal gebruik van de overvloed van de natuur om ons consumptiegedrag en onze afhankelijkheid van niet hernieuwbare bronnen te verminderen. Zo kan een paard zorgen voor vervoer, bijhouden van graslandschappen en de paardenmest kan gebruikt worden om de grond te verbeteren voor planten en groenten. Hiermee vervang je de niet hernieuwbare grondstoffen als: fossiele brandstoffen, stikstof en kunstmest.
6. Produceer geen afval: “A stitch in time saves nine.” & “Waste not, want not.”
Afval is eigenlijk een onbenutte bron. Probeer dan ook zoveel mogelijk dingen her te gebruiken, te repareren, te recyclen of nog beter: minder dingen te kopen. Een worm is een van de meest effectieve recyclers, zij toveren organisch afval om tot voedingstoffen voor planten.
7. Ontwerp van patronen naar details: “Can’t see the forest for the trees.”
Begin eerst met het grote plaatje en breek het idee op in kleinere onderdelen en bijbehorende taken. Zo hoef je niet alle details te weten voordat je aan iets begint. Juist door eerst te focussen op de details, vergeet je eerder het grote geheel en ben je minder wendbaar als dingen niet gaan zoals je had verwacht.
8. Integreren in plaats van segregeren: “Many hands make light work.”
Als we samenwerken aan een gezamenlijk doel wordt het werk veel gemakkelijker en vaak ook leuker. De verbindingen tussen dingen zijn namelijk net zo belangrijk als de dingen zelf, denk aan de werking van je gehele lichaam wat bestaat uit verschillende cellen, organen en systemen. Het doel van een functioneel en zelfregulerend ontwerp is dus om alle elementen zo te plaatsen dat elk element een behoefte vervult en de producten van andere elementen accepteert.
9. Pas kleinschalige en langzame oplossingen toe: “The bigger they are, the harder they fall.” & “Slow and steady wins the race.”
Het beste is om ideeën uit te werken op de kleinste schaal die mogelijk is, wat ook praktisch en energie-efficiënt is. Zo weet je eerder of iets de moeite waard is of niet en leer je hoe je het stap voor stap kan uitbouwen en verbeteren. Kies daarnaast voor langzame oplossingen, want snelle oplossingen zijn meestal korte termijn oplossingen. Het kan bijvoorbeeld verleidelijk zijn om kunstmest te gebruiken voor het vergroten van je opbrengst in groenten. Maar op de lange termijn is het maken van compost een betere oplossing voor de gezondheid van je bodem, wat uiteindelijk voor meer opbrengst (in vitamines) zal zorgen.
10. Gebruik en waardeer diversiteit: “Don’t put all your eggs in one basket.”
Hoe meer diversiteit er in een systeem is, hoe minder kwetsbaar het systeem is voor bedreigingen van buitenaf. Mensen die tijdens de Corona-epidemie meerdere bronnen van inkomsten hadden, waren niet meteen al hun inkomsten kwijt tijdens de lockdown. Boeren die meerdere soorten gewassen verbouwen hebben meer kans op een goede omzet bij slechte weersomstandigheden dan boeren met enkel 1 gewas.
11. Gebruik randen en waardeer het marginale: “Don’t think you are on the right track just because it’s a well-beaten path.”
Op het raakvlak tussen twee soorten gebieden vinden vaak de meest interessante dingen plaats. Dit zijn vaak de meest waardevolle, diverse en productieve onderdelen in een systeem. Denk aan de rand tussen land en een meer, hier komen landdieren, waterdieren & amfibieën samen. Hoe breder deze rand is, hoe meer diversiteit en productiviteit er zich bevindt.
12. Reageer op verandering en maak er creatief gebruik van: “Vision is not seeing things as they are but as they will be.”
Het enige dat niet zal veranderen is verandering. Daarom is het belangrijk om het systeem te blijven observeren en op basis van positieve of negatieve feedback op het juiste moment in te grijpen. Door een visie te hebben kan je verandering gebruiken om tot vernieuwende oplossingen te komen. De vlinder staat natuurlijk symbool voor een verandering met een positief resultaat.
Eigenlijk verdient elk ontwerp-principe zijn eigen pagina aan uitleg en voorbeelden. Wanneer je hier geïnteresseerd in bent kan ik je een permacultuur-cursus aanraden. Het heeft mij zelf heel erg geholpen de natuur beter te begrijpen en hoe alle levende systemen met elkaar samenwerken en elkaar versterken als ze in balans zijn. Wanneer je coaching bij mij afneemt maak ik ook gebruik van deze ontwerp-principes om samen met jou jouw leven te reorganiseren waarin je jouw duurzame droom kan waarmaken.